Hướng dẫn số 36-HD/BTCTW ngày 20/01/2021 của Ban Tổ chức Trung ương về công tác nhân sự đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân (HĐND) các cấp nhiệm kỳ 2021 - 2026 có nhiều điểm mới so với Hướng dẫn số 38-HD/BTCTW ngày 31/01/2016 trước đây, cụ thể như sau:
Không để lọt người chạy chức, chạy quyền tham gia Quốc hội và HĐND:
Luật Tổ chức Quốc hội và Luật Tổ chức chính quyền địa phương đã quy định cụ thể về tiêu chuẩn của đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND. Đồng thời, Kết luận số 174 của Bộ Chính trị đã cụ thể hóa đầy đủ hơn đối với người ứng cử đại biểu Quốc hội, ứng cử đại biểu HĐND các cấp đang công tác tại các cơ quan Nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị-xã hội, đơn vị sự nghiệp công lập, doanh nghiệp Nhà nước.
Theo đó, đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND các cấp phải là những người trung thành với Tổ quốc, Nhân dân và Hiến pháp, phấn đấu thực hiện công cuộc đổi mới, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Đối với cán bộ, đảng viên phải là những người tiêu biểu, xuất sắc, có quan điểm lập trường chính trị vững vàng, có năng lực, kinh nghiệm, thể hiện trách nhiệm nêu gương, không vi phạm những điều đảng viên, cán bộ, công chức, viên chức không được làm. Liên hệ chặt chẽ với nhân dân, lắng nghe ý kiến của nhân dân, được nhân dân tín nhiệm; có điều kiện tham gia các hoạt động của Quốc hội và Hội đồng nhân dân.
Quán triệt Kết luận số 174, Hướng dẫn 36 đã bổ sung cụ thể yêu cầu: Phải kiên quyết không để lọt những người không xứng đáng, những người chạy chức, chạy quyền tham gia Quốc hội và HĐND các cấp.
Đại biểu Quốc hội chuyên trách phải có quy hoạch đại biểu Quốc hội chuyên trách hoặc chức danh Thứ trưởng trở lên
Ngoài tiêu chuẩn chung, Hướng dẫn 36 cũng đã quy định chi tiết về tiêu chuẩn, điều kiện của đại biểu Quốc hội chuyên trách và đại biểu HĐND chuyên trách.
Điểm mới bổ sung lần này là, người giới thiệu để bầu đại biểu Quốc hội chuyên trách phải có quy hoạch đại biểu Quốc hội chuyên trách hoặc quy hoạch chức danh Thứ trưởng và tương đương trở lên; ở địa phương thì phải là các chức danh giám đốc sở, ngành và tương đương trở lên; Chỉ huy trưởng, Bộ chỉ huy quân sự tỉnh, Chỉ huy trưởng bộ đội biên phòng tỉnh, giám đốc công an tỉnh và tương đương trở lên. Ở địa phương thì phải là các chức danh giám đốc sở, ngành và tương đương trở lên; Chỉ huy trưởng Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh, Chỉ huy trưởng bộ đội biên phòng tỉnh, Giám đốc công an tỉnh và tương đương.
Đối với đại biểu Quốc hội chuyên trách tái cử (trừ các đồng chí Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội), đại biểu HĐND chuyên trách tái cử phải còn đủ tuổi công tác ít nhất là 1/2 nhiệm kỳ (30 tháng) trở lên tính đến tháng 5/2021, nam sinh từ tháng 8/1963, nữ sinh từ tháng 7/1968 trở lại đây (có điểm khác so với Kết luận 174 là nam sinh từ 11/1963 và nữ sinh từ 11/1968 trở lại đây, vì khi ban hành Kết luận thì Bộ Luật Lao động năm 2019 chưa có hiệu lực).
Riêng những người ứng cử đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND là cán bộ Quân đội, Công an thực hiện theo độ tuổi quy định tại Luật sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam và Luật Công an nhân dân.
Đối với những trường hợp tuổi ứng cử cao hơn như: Ủy viên Trung ương Đảng, lãnh đạo các hội theo Kết luận số 58-KL/TW ngày 12/9/2019 của Ban Bí thư thì do cấp có thẩm quyền quản lý cán bộ xem xét, quyết định. Cán bộ nữ thuộc đối tượng nghỉ hưu ở tuổi cao hơn theo Kết luận của Bộ Chính trị và Nghị định của Chính phủ được tính tuổi công tác như nam, cụ thể: tính đến tháng 5/2021, người ứng cử lần đầu sinh từ tháng 1/1966, tái cử sinh từ tháng 7/1963 trở lại đây.
Đối với nhân sự là đảng viên, cán bộ, công chức, viên chức và người lao động trong các doanh nghiệp nhà nước, việc giới thiệu ứng cử phải thực hiện theo đúng các quy định của Đảng và Nhà nước. Đối với người ngoài Đảng, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp phối hợp với các cơ quan chức năng có liên quan xem xét, kết luận về tiêu chuẩn chính trị và chịu trách nhiệm về kết luận của mình.
Về bố trí trưởng đoàn đại biểu Quốc hội Khóa XV, Hướng dẫn 36 bổ sung, sửa đổi 2 điểm sau:
- Lãnh đạo chủ chốt tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương được cấp ủy đề xuất và được Bộ Chính trị, Ban Bí thư đồng ý giới thiệu ứng cử đại biểu Quốc hội, nếu trúng cử thì đảm nhiệm chức danh Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội của tỉnh, thành phố theo nguyên tắc mỗi đồng chí thường trực cấp ủy cấp tỉnh nhìn chung không giữ quá 2 chức danh lãnh đạo (Bí thư, Phó bí thư, Chủ tịch Hội đồng nhân dân, Chủ tịch Ủy ban nhân dân và Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội). Các đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng được phân công làm trưởng đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh, thành phố thì không giữ quá 3 chức danh lãnh đạo.
- Trường hợp khi Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội có sự thay đổi công tác thì Ban Thường vụ tỉnh ủy, thành ủy báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, bố trí nhân sự phù hợp đảm nhiệm vị trí trưởng đoàn đại biểu Quốc hội. Trường hợp đặc biệt nếu tại địa phương không có nhân sự đáp ứng yêu cầu thì có thể xem xét, phân công đồng chí đại biểu Quốc hội ứng cử tại địa bàn là cán bộ thuộc diện Trung ương quản lý kiêm nhiệm Trưởng đoàn.
Hướng dẫn 36 cũng nêu rõ, đối với cán bộ, công chức, viên chức lần đầu ứng cử phải đủ tuổi tham gia 2 khóa Quốc hội, HĐND các cấp trở lên hoặc ít nhất trọn một khóa tính đến tháng 5/2021, nam sinh từ tháng 2/1966, nữ sinh từ tháng 1/1971 trở lại đây.
TTVH