Cách nay 70 năm, vào tháng 10 năm 1947, tại chiến khu Việt Bắc, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc” với bút danh X.Y.Z. Trong tác phẩm này, Hồ Chủ tịch đã chỉ ra những khuyết điểm, thói tật phát triển thành chứng bệnh mà cán bộ, đảng viên còn mắc phải khi Đảng ta bước sang giai đoạn cầm quyền. Những chứng bệnh đó, ngày nay chính là sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ mà Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII) về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng đã nhận diện.
 |
Tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc” gồm 6 phần chính: Phê bình và sửa chữa; Mấy điều kinh nghiệm; Tư cách và đạo đức cách mạng; Vấn đề cán bộ; Cách lãnh đạo; Chống thói ba hoa. Đan xen và xuyên suốt cả 6 phần chính của tác phẩm, có những nội dung được Hồ Chủ tịch đề cập trở đi trở lại nhiều lần, như: các khuyết điểm, thói tật, chứng bệnh của đội ngũ cán bộ, đảng viên; việc rèn luyện, tu dưỡng đạo đức cách mạng; vấn đề cán bộ và công tác cán bộ; nhiệm vụ giữ gìn mối liên hệ của Đảng, chính quyền với nhân dân;…
Nghiên cứu, học tập, quán triệt tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc” gắn với chuyên đề “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” năm 2017 về phòng, chống suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ; chúng ta thấy rõ mặc dù Bác Hồ không dùng trực tiếp các khái niệm “suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ”, nhưng rất nhiều khuyết điểm, thói tật, chứng bệnh khác nhau được Người đề cập nhiều lần trong tác phẩm chính là nhận diện, cảnh báo sự “suy thoái” đó.
Về những chứng bệnh được Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ ra trong tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc”, trước đó đã được Người cảnh báo, phê bình nghiêm khắc trong “Thư gửi Ủy ban nhân dân các kỳ, tỉnh, huyện và làng” (ngày 17 tháng 10 năm 1945) và trong hai bức thư “Gửi các đồng chí Bắc Bộ”, “Gửi các đồng chí Trung Bộ” (tháng 3 năm 1947). Và hầu như toàn bộ những nội dung chính của các bức thư này đã được Người đưa vào các phần của tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc”. Ngay trong phần thứ nhất Phê bình và sửa chữa của tác phẩm, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ ra “khuyết điểm về tư tưởng, tức là bệnh chủ quan”, “khuyết điểm về sự quan hệ trong Đảng với ngoài Đảng, tức là bệnh hẹp hòi” và “khuyết điểm về cách nói và cách viết, tức là bệnh ba hoa”. Từ ba chứng bệnh này, trong các phần sau của tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc”, Hồ Chủ tịch đã phân tích có thêm hàng chục chứng bệnh cụ thể khác như: bệnh quan liêu, bệnh kiêu ngạo, bệnh tham lam, bệnh hiếu danh, bệnh “hữu danh vô thực”, bệnh cận thị, bệnh tị nạnh, bệnh xu nịnh a dua, bệnh kéo bè kéo cánh, bệnh ích kỷ, bệnh cá nhân, hủ hóa, vô kỷ luật…
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, những chứng bệnh nguy hiểm nêu trên là do một thứ “vi trùng rất độc” gây ra là "chủ nghĩa cá nhân", mà người cán bộ, đảng viên vì chưa học được, làm được bốn chữ “chí công vô tư”, vì “kém tính Đảng”, vì thiếu tu dưỡng đạo đức cách mạng mà mắc phải. Hồ Chủ tịch đã phân tích một cách sâu sắc rằng:“Mỗi chứng bệnh là một kẻ địch. Mỗi kẻ địch bên trong là một bạn đồng minh của kẻ địch bên ngoài. Địch bên ngoài không đáng sợ. Địch bên trong ta đáng sợ hơn, vì nó phá hoại từ trong phá ra…”. Những chứng bệnh nguy hiểm được Bác Hồ cảnh báo từ 70 năm trước, hiện nay hoàn toàn phù hợp với những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ mà Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII) đã nhận diện, có chăng chỉ khác nhau về tính chất, mức độ, phạm vi, đối tượng,... mà thôi.
Trong tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc” Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng vạch ra nguyên nhân và phương hướng khắc phục, sửa chữa khuyết điểm, cách chữa các chứng bệnh. Đó là, cán bộ, đảng viên phải thiết thực học tập; phải thật thà tự xét và xét đồng chí mình với thang thuốc hay nhất là thiết thực phê bình và tự phê bình; phải tu dưỡng đạo đức cách mạng, cũng như dựa vào dân để xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên, xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền. Hồ Chủ tịch đã nhấn mạnh tầm quan trọng của lý luận, học tập lý luận chính trị và phê phán những nhận thức sai lệch: “Không học lý luận thì chí khí kém kiên quyết, không trông xa thấy rộng, trong lúc đấu tranh dễ lạc phương hướng, kết quả là “mù chính trị”, thậm chí hủ hóa, xa rời cách mạng”; "Có kinh nghiệm mà không có lý luận cũng như một mắt sáng một mắt mờ"; “Mỗi cán bộ, mỗi đảng viên phải học lý luận, phải đem lý luận áp dụng vào công việc thực tế. Phải chữa cái bệnh kém lý luận, khinh lý luận và lý luận suông”; “Lý luận phải đem ra thực hành. Thực hành phải nhằm vào lý luận… Vì vậy chúng ta phải gắng học, đồng thời học thì phải hành”. Về tự phê bình và phê bình, Người chỉ rõ: “Mục đích phê bình cốt để giúp nhau sửa chữa, giúp nhau tiến bộ. Cốt để sửa đổi cách làm việc cho tốt hơn, đúng hơn. Cốt đoàn kết và thống nhất nội bộ. Vì vậy, phê bình mình cũng như phê bình người phải ráo riết, triệt để, thật thà, không nể nang, không thêm bớt. Phải vạch rõ cả ưu điểm và khuyết điểm. Đồng thời, chớ dùng những lời mỉa mai, chua cay, đâm thọc. Phê bình việc làm, chứ không phải phê bình người. Những người bị phê bình thì phải vui lòng nhận xét để sửa đổi, không nên vì bị phê bình mà nản chí, hoặc oán ghét”. Về việc rèn luyện, tu dưỡng đạo đức cách mạng, Hồ Chủ tịch cho rằng đạo đức cách mạng là cái căn bản, là cái gốc đối với toàn Đảng và mỗi cán bộ, đảng viên, Người nhấn mạnh đến các đức tính “Nhân, Nghĩa, Trí, Dũng, Liêm”, cán bộ, đảng viên phải “cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư”. Cũng trong tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc”, vai trò của quần chúng nhân dân được Bác Hồ hết sức coi trọng, Người chỉ rõ: “Cán bộ nào tốt, cán bộ nào xấu, cán bộ nào có lầm lỗi mà có thể sửa đổi, ai làm việc gì hay, việc gì quấy, dân chúng cũng do so sánh, mà họ biết rõ ràng”; “Dựa vào ý kiến của dân chúng mà sửa chữa cán bộ và tổ chức của ta”; “Để cho dân chúng phê bình cán bộ, dựa theo ý kiến họ mà cất nhắc cán bộ, nhất định không xảy ra việc thiên tư, thiên vị, nhất định hợp lý và công bằng”.
 |
Nghiên cứu, học tập tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc”, chúng ta càng nhận thức sâu sắc những cảnh báo của Chủ tịch Hồ Chí Minh về các chứng bệnh nguy hiểm, chẳng những quan trọng đối với 70 năm về trước mà vẫn vô cùng quan trọng đối với thời điểm hiện nay. Những cảnh báo đó vẫn còn nguyên giá trị thực tiễn, là những lời chỉ huấn cơ bản và thời sự thiết thực đối với đội ngũ cán bộ, đảng viên trong rèn luyện và phấn đấu phòng, chống suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ.
Nguyễn Hoài Bão
(tổng hợp)